Vincent van Gogh: het leven & het artistieke nalatenschap
De bekende kunstenaar Vincent van Gogh, die vaak wordt aangeduid als de gekwelde kunstenaar, streefde ernaar in elk van zijn kunstwerken zijn emotionele en spirituele toestand over te brengen. Hoewel hij tijdens zijn leven slechts één schilderij verkocht, behoort Vincent van Gogh vandaag tot de bekendste kunstenaars aller tijden. Zijn doeken worden gekenmerkt door dicht aangebrachte, zichtbare penseelstreken, gehouden in een levendig en weelderig kleurenpalet, die Van Goghs persoonlijke expressie in de schilderkunst benadrukken. Elk schilderij geeft direct weer hoe de kunstenaar elke scène heeft gezien, geïnterpreteerd door zijn ogen, verstand en hart. Deze uiterst eigenzinnige en emotioneel ontroerende stijl heeft kunstenaars en kunstbewegingen in de 20e eeuw en tot op heden aanzienlijk beïnvloed en zal ervoor zorgen dat de betekenis van Vincent van Gogh ver in de toekomst reikt.
Prestaties
🎨 Van Goghs toewijding om de innerlijke spiritualiteit van de mens en de natuur te articuleren leidde tot een samensmelting van stijl en inhoud, die resulteerde in dramatische, inventieve, ritmische en emotionele doeken. Deze schilderijen geven veel meer weer dan alleen het uiterlijke voorkomen van het betreffende motief.
🎨 Hoewel zijn mentale instabiliteit tijdens zijn leven veel onrust veroorzaakte, was het tegelijkertijd de drijvende kracht achter de emotionele weergaven van zijn omgeving. Elk van zijn werken was doordrenkt met een diepere psychologische reflectie en resonantie.
🎨 Van Goghs labiele persoonlijke temperament werd het synoniem voor het romantische beeld van de gekwelde kunstenaar. Zijn zelfdestructieve talent vond weerklank in het leven van vele kunstenaars in de 20e eeuw.
🎨 Van Gogh gebruikte een impulsieve, gebarenrijke schildertechniek en symbolische kleuren om subjectieve emoties uit te drukken. Deze methoden en praktijken hebben vele latere moderne kunstbewegingen beïnvloed, van het fauvisme tot het abstract expressionisme.
Belangrijke kunstwerken van Vincent van Gogh
De Aardappeleters, 1885
- Olie op doek - Het Van Gogh Museum, Amsterdam
- De originele grootte: ca. 82 cm × 114 cm (32.3 in × 44.9 in)
- Nachdruck bei ARTLIA: Die Katoffelesser 1885
Dit vroege doek wordt beschouwd als Van Goghs eerste meesterwerk. Tijdens zijn verblijf onder de boeren en arbeiders in Nuenen in Nederland probeerde Van Gogh de mensen en hun leven waarheidsgetrouw weer te geven. Door de scène in een sombere kleurenpalet te schilderen, weerspiegelde hij de trieste levensomstandigheden van de boeren en gebruikte hij onaantrekkelijke modellen om de impact van het zware lichamelijke werk op deze arbeiders verder te benadrukken. Dit effect wordt versterkt door het gebruik van losse penseelstreken om de gezichten en handen van de boeren te beschrijven terwijl ze zich verzamelen rond de enkele, kleine lantaarn en hun karige maaltijd van aardappelen eten. Ondanks de indrukwekkende aard van de scène werd het schilderij pas na Van Goghs dood als succesvol beschouwd. Ten tijde dat dit werk werd geschilderd, hadden de impressionisten al meer dan een decennium de Parijse avant-garde gedomineerd met hun lichte palet. Het is dan ook niet verrassend dat het voor Van Goghs broer Theo onmogelijk was om schilderijen uit deze periode van zijn broer te verkopen. Toch toont dit werk niet alleen Van Goghs inzet voor het weergeven van emotioneel en spiritueel geladen scènes in zijn kunst, maar ook de ideeën die hij gedurende zijn hele carrière volgde.
De courtisane (naar Eisen), 1887
- Olie op doek - Het Van Gogh Museum, Amsterdam
- De originele afmeting: ca. 100 cm × 60 cm (39.4 in × 23.6 in)
Tijdens zijn verblijf in Parijs kwam Van Gogh in aanraking met tal van artistieke stijlen, waaronder de Japanse Ukiyo-e-houtsneden. Deze prenten waren pas halverwege de 19e eeuw in het Westen beschikbaar. Van Gogh verzamelde werken van Japanse Ukiyo-e meesters zoals Hiroshige en Hokusai en beweerde dat deze werken net zo belangrijk waren als die van Europese kunstenaars zoals Rubens en Rembrandt. Van Gogh liet zich inspireren door een reproductie van een prent van Keisai Eisen, die in mei 1886 op de voorpagina van het tijdschrift Paris Illustré verscheen. Van Gogh vergrootte Eisen's afbeelding van de courtisane en plaatste haar voor een contrasterende, gouden achtergrond, omringd door een weelderige watertuin, gebaseerd op landschappen uit andere prenten die hij bezat. Deze speciale tuin wordt bevolkt door kikkers en kraanvogels, die beide in het Franse straattaal verwijzen naar prostituees. Terwijl de stilistische kenmerken die in dit schilderij worden getoond, met name de krachtige, donkere contouren en de heldere kleurvlakken, later Van Goghs rijpe stijl zouden definiëren, maakte hij het werk ook tot zijn eigen. Door in kleur te werken en niet in een houtsnede, kon Van Gogh het werk verzachten en vertrouwen op zichtbare penseelstreken om diepte te geven aan de figuur en haar omgeving en een dynamische spanning over het oppervlak te creëren die in de originele prent ontbrak.
Caféterras bij nacht, 1888
- Olie op doek - Kröller-Müller Museum, Otterlo
- De originele grootte: ca. 80,7 cm × 65,3 cm (31.8 in × 25.7 in)
- Nachdruck bij ARTLIA: Caféterrasse am Abend
Dit was een van de scènes die Van Gogh schilderde tijdens zijn verblijf in Arles, en een schilderij waarbij hij zijn krachtige nachtelijke achtergrond gebruikte. Door het gebruik van contrasterende kleuren en tonen creëerde Van Gogh een stralend oppervlak dat ondanks de donker wordende hemel van binnenuit licht uitstraalt. De compositierichtingen wijzen allemaal naar het midden van het werk en leiden het oog langs het voetpad, alsof de kijker door de geplaveide straten wandelt. Het café bestaat nog steeds en is een "bedevaartsoord" voor Van-Gogh-fans die het zuiden van Frankrijk bezoeken. In een brief aan zijn zus beschreef hij dit schilderij met de woorden: "Hier hebt u een nachtelijk schilderij zonder zwart, met niets dan mooi blauw en violet en groen, en in deze omgeving kleurt het verlichte gebied zelf zwavelgeel en citroengroen. Het vermaakt me enorm om de nacht ter plaatse te schilderen..." Op straat 's nachts geschilderd, reproduceerde Van Gogh de scène direct naar zijn observaties, een praktijk die hij van de impressionisten had overgenomen. In tegenstelling tot de impressionisten echter, legde hij de scène niet alleen vast zoals zijn oog die zag, maar gaf hij het schilderij ook een spirituele en psychologische toon die zijn individuele en persoonlijke reactie weerspiegelt. De penseelstreken trillen van opwinding en vreugde die Van Gogh voelde tijdens het schilderen van dit werk.
Zonnebloemen, 1888
- Olie op doek - De National Gallery, Londen
- De originele afmeting: ca. 92,1 cm × 73 cm (36.3 in × 28.7 in)
- Nachdruck bei ARTLIA: Sonnenblumen
Van Goghs zonnebloemserie moest de ruimte sieren die voor Gauguin was bestemd in het "Gele Huis", zijn atelier en appartement in Arles. De weelderige penseelstreken creëerden de textuur van de zonnebloemen, en Van Gogh gebruikte een breed palet aan gele tinten om de bloemen te beschrijven, deels dankzij nieuw uitgevonden pigmenten die nieuwe kleuren en tinten mogelijk maakten. Van Gogh gebruikte de zonnige kleuren om de hele levensduur van de bloemen uit te drukken, van de volle bloei in helder geel tot de verwelkende en stervende bloemen in melancholisch oker. Het traditionele schilderij van een boeket kreeg door Van Goghs experimenten met lijn en textuur nieuwe impulsen en gaf elke zonnebloem de vergankelijkheid van het leven, de helderheid van de Provençaalse zomerse zon en de denkwijze van de kunstenaar.
De slaapkamer, 1889
- Olie op doek - Het Van Gogh Museum, Amsterdam
- De originele afmeting: ca. 72 cm × 90 cm (28.3 in × 35.4 in)
- Nachdruck bei ARTLIA: Das Schlafzimmer
Van Goghs slaapkamer toont zijn woonvertrekken in de 2 Place Lamartine, Arles, bekend als het "Gele Huis". Het is een van zijn bekendste schilderijen. Zijn gebruik van krachtige en levendige kleuren om het scheve perspectief van zijn kamer weer te geven, toonde zijn bevrijding van het gedempte palet en de realistische weergaven van de Nederlandse kunsttraditie, evenals de pasteltinten die vaak door de impressionisten werden gebruikt. Hij werkte intensief aan het onderwerp, de kleuren en de compositie van dit werk en schreef er veel brieven over aan Theo: "Dit keer is het gewoon mijn slaapkamer, hier moet de kleur alles doen en door haar vereenvoudiging de dingen een grootsere stijl geven, hier moet ze rust of algemeen slaap suggereren. Met andere woorden, het bekijken van het schilderij moet de hersenen tot rust brengen, of beter gezegd de verbeelding." Hoewel de heldere geel- en blauwtinten aanvankelijk misschien onrust lijken te signaleren, herinneren de felle kleuren aan een zonnige zomerdag, wat Van Gogh bedoelde. Deze persoonlijke interpretatie van een scène, waarin bepaalde emoties en herinneringen de compositie en het kleurenpalet bepalen, is een belangrijke bijdrage aan de moderne schilderkunst.
Zelfportret met verbonden oor, 1889
- Olie op doek - The Courtauld Gallery, Londen
- De originele afmeting: ca. 60 cm × 49 cm (23.6 in × 19.3 in)
Nadat hij zich tijdens een manische aanval in Arles een deel van zijn linker oorlel had afgesneden, schilderde Van Gogh een zelfportret met een verbonden oor terwijl hij herstelde en nadacht over zijn ziekte. Hij geloofde dat schilderen zou helpen zijn leven weer in balans te brengen en toonde daarmee de belangrijke rol die artistieke creatie voor hem speelde. Het schilderij getuigt van de hernieuwde kracht en controle van de kunstenaar in zijn kunst, aangezien de compositie met ongebruikelijke realisme wordt weergegeven, waarbij alle gelaatstrekken duidelijk zijn gemodelleerd en zorgvuldige aandacht is besteed aan de verschillende texturen van huid, stof en hout. De kunstenaar staat voor een ezel met een grotendeels leeg doek en een Japanse prent die aan de muur hangt. De losse en expressieve penseelstreken, typisch voor Van Gogh, zijn duidelijk zichtbaar; de streken zijn zowel hoekig als kronkelig en worden soms zacht en diffuus, waardoor een spanning ontstaat tussen anderszins duidelijk gemarkeerde grenzen. De krachtige contouren van zijn mantel en hoed imiteren de lineaire kwaliteit van de Japanse prent achter de kunstenaar. Tegelijkertijd gebruikte Van Gogh de impasto-techniek, dat wil zeggen het continu aanbrengen van natte verf, om een rijk gestructureerd oppervlak te creëren dat de diepte en emotionele kracht van het doek versterkt. Dit zelfportret, een van de vele die Van Gogh tijdens zijn carrière maakte, heeft een in zijn tijd ongekende intensiteit, die tot uiting komt in de open manier waarop de kunstenaar zijn zelf toegebrachte wond afbeeldt, evenals in de indrukwekkende wijze waarop hij de scène weergeeft. Door invloeden te combineren die zo divers zijn als de losse penseelstreken van de impressionisten en de sterke contouren van de Japanse houtsnede, bereikte Van Gogh een werkelijk unieke expressievorm in zijn schilderijen.
Sterrennacht, 1889
- Olie op doek - Het Museum of Modern Art, New York
- De originele grootte: ca. 73.7 cm × 92.1 cm (29 in × 36 1/4 in)
- Nachdruck bij ARTLIA: Starry Night, Van Gogh
De Sterrennacht wordt vaak beschouwd als Van Goghs hoogtepunt. In tegenstelling tot de meeste van zijn werken werd de Sterrennacht uit het geheugen geschilderd en niet in het landschap. De nadruk op het innerlijke, emotionele leven is duidelijk te zien in zijn wervelende, opgewonden weergave van de hemel - een radicale breuk met zijn eerdere, natuurgetrouwere landschappen. Hier volgde Van Gogh een strikt principe van structuur en compositie, waarbij de vormen nauwkeurig over het doek zijn verdeeld om balans en spanning te creëren te midden van de wervelende torsie van de cipressen en de nachtelijke hemel. Het resultaat is een landschap dat wordt weergegeven door krommen en lijnen, waarbij de schijnbare chaos wordt ondermijnd door een rigoureuze formele ordening. De spiritualiteit die Van Gogh in de natuur vond, wordt indrukwekkend overgebracht in de Sterrennacht. Het schilderij is beroemd omdat het de schilderkunst verder brengt dan de weergave van de fysieke wereld.
Kerk van Auvers, 1890
- Olie op doek - Musée d'Orsay, Parijs
- De originele grootte: ca. 94 cm × 74 cm (37 in × 29.1 in)
Nadat Van Gogh in mei 1890 het sanatorium in Saint-Rémy had verlaten, reisde hij naar het noorden naar Auvers, net buiten Parijs. De kerk van Auvers is een van de bekendste schilderijen uit de laatste maanden van Van Goghs leven. Hij gaf de landschap beweging en emotie door de scène weer te geven met een palet van levendig contrasterende kleuren en penseelstreken die de kijker door het schilderij leiden. Van Gogh vervormde en vervlakte de architectuur van de kerk en plaatste deze in zijn eigen schaduwen, wat zijn complexe relatie met spiritualiteit en religie weerspiegelde. Van Gogh geeft de indruk dat ware spiritualiteit in de natuur te vinden is en niet in de bouwwerken van de mens. De invloed van de Japanse houtsnede is duidelijk zichtbaar in de dikke donkere contouren en de vlakke kleurvlakken van de daken en het landschap, terwijl de zichtbare penseelstreken van de impressionisten verlengd en benadrukt zijn. Het gebruik van zure tonen en de duisternis van de kerk verwijzen naar de naderende geestelijke onrust die uiteindelijk leidde tot Van Goghs zelfmoord. Dit gevoel van instabiliteit kwelde Van Gogh zijn hele leven en doordrong zijn werken met een unieke mix van charme en spanning.
Paul-Ferdinand Gachet, 1890
- Olie op doek - Privécollectie
- De originele grootte: ca. 65 cm × 54 cm (25.6 in × 21.3 in)
Dr. Gachet was de homeopathische arts die Van Gogh behandelde na zijn ontslag uit Saint-Rémy. In deze arts vond de kunstenaar een persoonlijke band en schreef aan zijn zus: "Ik heb in Dr. Gachet een ware vriend gevonden, zoiets als een andere broer, zozeer lijken we fysiek en ook mentaal op elkaar." Van Gogh toont Gachet, die aan een rode tafel zit, met twee gele boeken en een vingerhoed in een vaas vlak bij zijn elleboog. De arts kijkt over de toeschouwer heen, zijn ogen geven een gevoel van innerlijke droefheid weer, dat niet alleen de toestand van de arts, maar ook die van Van Gogh weerspiegelt. Van Gogh richtte de aandacht van de toeschouwer op de weergave van de uitdrukking van de arts door zijn gezicht te omringen met de subtiel variërende blauwtinten van zijn jas en de heuvels op de achtergrond. Van Gogh schreef aan Gauguin dat hij een echt modern portret wilde maken, een dat de "hartverscheurende uitdrukking van onze tijd" zou vastleggen. Door Gachets uitdrukking te tonen als een mengeling van melancholie en zachtheid, creëerde Van Gogh een portret dat sinds zijn ontstaan indruk maakt op de toeschouwers. Een recente eigenaar, Ryoei Saito, beweerde zelfs dat hij van plan was het schilderij na zijn dood mee te verbranden, omdat hij zo geraakt was door het beeld. De intensiteit van de emoties die Van Gogh in elke penseelstreek legde, is wat zijn werk door de decennia heen zo boeiend heeft gemaakt voor toeschouwers en talloze kunstenaars en mensen heeft geïnspireerd.
Tarweveld met kraaien - Vincent van Gogh, 1890
- Olie op doek - Van Gogh Museum, Amsterdam
- De originele afmeting: ca. 50 cm × 103 cm (19.7 in × 40.6 in)
- Nachdruk bij ARTLIA: Tarweveld met kraaien
"Tarweveld met kraaien" is een van de laatste werken van Vincent van Gogh en wordt vaak gezien als een uitdrukking van zijn innerlijke wanhoop en zijn artistieke hoogtepunt. Het schilderij toont een dramatisch tarweveld, doorkruist door donkere kraaien, onder een dreigende hemel. De krachtige penseelstreken en de intense kleuren laten de emotionele diepte voelen die Van Gogh in dit werk heeft vastgelegd.
De kraaien die over het veld vliegen, worden vaak geïnterpreteerd als een symbool van dreiging of dood, terwijl het vertakte pad door het tarweveld een reis zonder duidelijk einde suggereert. De lucht, diepblauw met zware wolken, contrasteert sterk met het stralende goud van de tarwe en versterkt de dramatische sfeer van het beeld.
Van Gogh schreef over zijn liefde voor de tarwevelden: "Ik zie daarin iets dat mij versterkt en dat ik niet kan verklaren." In dit schilderij slaagt hij erin een emotioneel landschap te creëren dat zowel zijn bewondering voor de natuur als zijn innerlijke verscheurdheid weerspiegelt.
Het schilderij werd na Van Goghs dood een van de iconischste werken uit de kunstgeschiedenis en blijft kijkers tot op de dag van vandaag boeien met zijn intense emotionaliteit. Het is een ontroerend voorbeeld van Van Goghs vermogen om zijn eigen ziel landschappen via de natuur uit te drukken en een universele taal van gevoel te creëren.
Seine-oever in de lente bij de Pont de Clichy, 1887
- Olie op doek – Particuliere collectie
- De originele afmeting: ca. 66 cm × 82 cm
- Nachdruk bij ARTLIA: Seine-oever in de lente bij de Pont de Clichy
Dit schilderij ontstond tijdens Van Goghs tijd in Parijs, waar hij vaak aan de oever van de Seine schilderde. "Seine-oever in de lente bij de Pont de Clichy" toont de ontwakende natuur in heldere kleuren en vibrerende penseelstreken. Van Gogh ving de lichtreflecties op het water, de frisgroene vegetatie en de levendige sfeer aan de rivierkant. De compositie brengt niet alleen de schoonheid van de Parijse lente over, maar ook de nieuwe artistieke richting die Van Gogh insloeg door contact met de impressionisten. De losse, ritmische streken en het lichte kleurenpalet zijn een duidelijk bewijs van zijn overgang van donkere, Nederlandse tinten naar een moderne, impressionistisch geïnspireerde schilderstijl.
De postbode, portret van Joseph Roulin, 1888
- Olie op doek – Museum of Fine Arts, Boston / Van Gogh Museum, Amsterdam (meerdere versies)
- De originele grootte: ca. 81,3 cm × 65,4 cm
- Nabdruk bij ARTLIA: De postbode, portret van Joseph Roulin, 1888
Joseph Roulin, een goede vriend van Van Gogh in Arles, werd meerdere keren door hem geportretteerd. In dit werk toont Van Gogh de postbode in zijn blauwe uniform tegen een decoratieve achtergrond. "De postbode, portret van Joseph Roulin" is meer dan alleen een afbeelding: Van Gogh zag in Roulin een symbooldrager voor menselijkheid, betrouwbaarheid en vriendschap. Door krachtige kleuren en vloeiende lijnen gaf hij het schilderij een monumentale waardigheid. De intense kleurstelling tilt Roulin uit het alledaagse en maakt hem tot een iconisch figuur. Deze portretserie wordt gezien als een uitdrukking van Van Goghs wens om niet alleen het uiterlijk, maar vooral het karakter en de innerlijke kracht van zijn modellen zichtbaar te maken.
Biografie van Vincent van Gogh
Zijn jeugd: Vincent van Gogh, geboren in een religieus Nederlands-hervormd gezin in het zuiden van Nederland, vertoonde in zijn eerste levensjaren wisselende stemmingen, maar aanvankelijk geen interesse in kunst. Tijdens zijn tijd op twee kostscholen blonk hij uit in talen. In 1868 stopte hij met formeel onderwijs.
Vroege opleiding: In 1869 begon Van Gogh een leerperiode bij het internationale kunsthandelshuis Goupil & Cie in Parijs, waar hij bijna tien jaar werkte. Hij correspondeerde met zijn broer Theo, die ook kunsthandelaar werd. In 1880 verliet Vincent Goupil & Cie, probeerde een religieuze loopbaan en koos later, met financiële steun van Theo, voor de kunst.
Verliefdheid en uitdagingen: Van Gogh kampte in 1881 met grote armoede, keerde terug naar zijn ouders en leerde zichzelf tekenen. Hij werd verliefd op zijn nicht Kee Vos-Stricker, wat leidde tot familieconflicten. Met de steun van Theo verhuisde hij naar Den Haag, studeerde bij Anton Mauve en richtte zich in zijn kunst op het boerenleven.
Relatie met Sien: In 1882 nam Van Gogh Clasina Maria Hoornik, een behoeftige jonge vrouw die hij Sien noemde, en haar kinderen bij zich in huis. Zijn steun aan Sien leidde tot spanningen met vrienden, familie en beschermheren, hoewel zij model stond voor veel van zijn werken.
Volwassenheid: In 1884 verhuisde Van Gogh naar Nuenen, Nederland, en richtte zich op het afbeelden van arbeiders en armen. Er ontstonden persoonlijke conflicten en ruzies met Theo. Na de dood van zijn vader in 1885 voltooide hij belangrijke werken zoals "De Aardappeleters".
De overgang naar Parijs en het impressionisme: Van Goghs verhuizing naar Parijs in 1886 bracht hem in contact met de kunstenaars van het impressionisme, waaronder Monet, Pissarro en Degas. Hij studeerde bij Fernand Cormon en koos voor een helderder kleurenpalet, beïnvloed door de impressionisten.
Late jaren en mentale strijd: In zijn laatste levensjaren verslechterde Van Goghs geestelijke gezondheid, wat leidde tot zelfverwonding. In 1889 werd hij opgenomen in een psychiatrische inrichting in Saint-Rémy, waar hij veel beroemde werken maakte. Nadat hij de kliniek had verlaten, verhuisde hij naar Auvers-sur-Oise, maar de financiële zorgen en depressies namen toe.
Laatste dagen: Op 27 juli 1890 schoot Van Gogh zichzelf neer in een graanveld en stierf twee dagen later. Zijn laatste woorden waren: "Het verdriet zal eeuwig duren".
Erfenis: Van Goghs invloed op de kunstgeschiedenis is diepgaand. Stromingen zoals het fauvisme en het Duitse expressionisme namen zijn spiritueel geïnspireerd kleurgebruik over. De abstracte expressionisten halverwege de 20e eeuw adopteerden zijn expressieve penseelvoering om gevoelens over te brengen. Zelfs de neo-expressionisten uit de jaren 80 danken veel aan zijn kleurenpalet en penseelstreek. Naast de kunst inspireerde zijn leven ook muziek en films zoals "Lust for Life". Hoewel hij tijdens zijn leven slechts één schilderij verkocht, liet Van Gogh 900 schilderijen en 1.100 tekeningen en schetsen achter, waarbij zijn broer Theo het grootste deel van zijn werk erfde.
